CHECK-UP

Check-up ya da Türkçe karşılığı ile ”dönemsel sağlık taraması” hiçbir şikayeti olmayan kişilerde gizli biçimde var olabilecek bazı hastalıkları erken safhada saptamak amacıyla yapılan muayene ve tetkiklerden oluşur. Check-up sonucunda, kişide gizli kalmış ve ileride hastalığa yol açacak problemler saptanırsa, önleyici tedbirler alınabilir. Böylece hastalıkların ortaya çıkması önlenebilir veya erken teşhis ile hastalığın ilerlemesi engellenebilir. Tıbbın ilerlemesiyle, bugün pek çok hastalık için etkin koruyucu önlemlerin ve tedavilerin var olduğu kanıtlanmıştır. Bunlar arasında; şeker, kolesterol, koroner kalp hastalığı, akciğer hastalıkları, alkol veya hepatit virüsüne bağlı karaciğer hastalıkları, meme, rahim ve rahim ağzı, kalın bağırsak, mesane ve prostat gibi sık görülen bazı kanserler, kansızlık türleri, kemik erimesi sayılabilir. Ailede bu tür rahatsızlıkları olanlarda check-up’ın önemi daha da artmaktadır. Bu nedenle, yılda bir kez yaptıracağınız check-up ile sağlığınızdan emin olabilir, sürpriz gelişmeler yaşamazsınız.

Check-up yaş ve cinsiyet ayrımını kabul etmeyen en etkili erken teşhis metodudur.

NEREDE YAPTIRILIR?

Toplumumuzdaki yanlış algılamalardan biri de, kişinin bir laboratuara başvurup sadece kan örneği vererek, sonuçlarını bir liste halinde aldığı zaman check-up yaptırmış olduğunu sanmasıdır. Oysaki, doktor muayenesi bulunmayan bir işlem, ciddi bir check-up sayılamaz. Hekim, kişiyi ilk gördüğü andan itibaren dış görünüşünde bile bazı hastalıklar hakkında ipucu elde edebilir.

Hastanın şikayeti, hikayesi, özgeçmişi, soy geçmişi ve alışkanlıklarına ilişkin bilgiler, bir hastalık hakkında tanıya ulaşmakta büyük önem arz eder. Hekim muayenesinde elde edilecek fiziki bulgular, yapılacak laboratuar tetkikleri, radyoloji tetkikleri, ultrasonogtrafi, tomografi gibi ileri tıbbi görüntüleme yöntemleri teşhisin kesinleşmesine yardımcı olur.Bu nedenlerle check-up’ın tam teşekküllü bir sağlık kuruluşunda yapılması gerekir.

Check-up’a Gelmeden Önce Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Hamile iseniz veya bu konuda kuşkularınız varsa işlemlere başlamadan önce mutlaka doktorunuza bildiriniz.

Daha önce yapılmış test ve tetkik sonuçlarınızı lütfen beraberinizde getiriniz.

Mutlaka randevu alınız ve randevu günü hiçbir şey yemeden ve içmeden geliniz.( 8-12 saatlik bir gece açlığı yeterlidir.)

Rahat bir kıyafetle geliniz, programınızda eforlu EKG varsa koşuya uygun bir kıyafetinizi yanınızda getiriniz.

Kalp veya tansiyon ilacı kullanıyorsanız, mutlaka check-upı uygulayacak doktorla bir kaç gün önceden konuşunuz.

İki gün süreyle kırmızı et, brokoli ve turp gibi besinler almamış olmanız tavsiye edilir.

C vitamini kullanılıyorsa, iki gün öncesinden kesilmelidir.

Demir içeren ilaçlar üç gün önceden kesilmelidir.

Kadınlar için check-up’ın mensturasyon (adet) günlerine rastlamaması tavsiye olunur.

CHECK-UP  TERİMLERİ ve İÇERİKLERİ

Radyolojik İncelemeler

Akciğer röntgeni: Kalp ve solunum sisteminin ön değerlendirmesinde kullanılır.

Mamografi ve Meme US: Meme kanserinin erken tanısında kullanılır.

Kemik dansitometrisi: Özellikle menopoz sonrası kadınlarda ortaya çıkabilecek kemik erimesinin erken tanısında kullanılır.

Tüm batın US: Karın içi organlarda (böbrek, karaciğer, safra kesesi, pankreas, yumurtalıklar ve rahim, prostat) oluşabilecek hastalıkların tespitinde kullanılır.

Laboratuar incelemeleri

ALP/ GGT/AST/ALT: Karaciğer, safra ve safra yolları, kalp ve böbrek hastalıkları ile ilgili oluşabilecek hastalıkların tanısında kullanılan testlerdir.

Kolesterol paneli: Kalp damar hastalıkları yönünden risk belirlenmesi, kolesterol metabolizmasının değerlendirilmesi, diyet veya tedavinin düzenlenmesi ve takibi gibi amaçlarla kullanılır.

Kan sayımı: Kansızlık başta olmak üzere, çeşitli kan hastalıkları ve pek çok diğer hastalığın tanısında fikir verir.

Elektrolitler: Su ve elektrolit dengesindeki bozuklukların tespitinde kullanılır. Bazı hormonal hastalıklar ve  böbrek hastalıkları hakkında bilgi verir.

CRP/ Sedimantasyon: Genel hastalık belirteçleridir. Romatizma, kanser gibi hastalıklarda da ön tanı tetkiki olarak kullanılır.

Gaitada gizli kan: Sindirim sistemindeki kanam ve kanserlerin ön tanısında kullanılır.

Açlık kan şekeri: şeker hastalığının tarama, tanı ve takibinde yardımcı olur.

HBsAg: Hepatit B hastalığının tanısında kullanılır.

Ürik asit: Gut hastalığının tanı ve izlenmesinde kullanılır.

BUN/ Kreatinin: Böbrek hastalıklarının erken tanısında kullanılır.

Tam idrar: Böbrek ve idrar yolu hastalıklarının ön tanısında kullanılır.

PSA/ serbest PSA: Prostat kanserinin ön tanısında kullanılır.

TSH: Tiroid hastalıklarının tespitinde kullanılır.

LPa: Kalp damar hastalıkları yönünden risk belirlemesinde yardımcı olur.

Homosistein: Damar hastalıkları, özellikle kalp damar siklerozu ve ven trombozu riskinin tayini için kullanılır.

CA 125: Yumurtalık kanserlerinin ön tanısında ve tedavi takibinde kullanılır.

HbA1C: 3-4 aylık bir süredeki ortalama kan şekeri düzeyi hakkında bilgi verir.

Diğer Terimler

Efor testi ve EKG: Kalp ritim düzensizliklerinin ve  koroner damar yetersizliğinin ön tanısında kullanılan metotlardır.

Ekokardiografi: Kalp kası ve kapakçıklarının değerlendirilmesinde kullanılır.

Vajinal smear ve kültür: Rahim ağzı kanserleri ve iltihaplarında erken tanı için uygulanan yöntemlerdir. 18 yaş üstü her kadının düzenli yaptırması gereken bir testtir.